۲۷ مهرماه برابر با ۱۹ اکتبر سالروز اعدام مرتضی کیوان قزوینی (زاده ۱۳۰۰خ اصفهان) شاعر، منتقد هنری، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی بود. وی اولین ویراستار ایرانی و پایه‌گذار انجمن ادبی شمع سوخته بوده‌است. وی همچنین کارمند و بعد ها در دوران وزارت دکتر فاطمی معاون وزیر در وزارت راه دولت مصدق بود.
وی به ادبیات روسیه تسلط داشت و نوشتارهای زیادی درباره آن نوشت. مدیریت داخلی مجله «بانو»، دبیری مجله جهان نو و عضویت در هیات تحریریه مجله کبوتر صلح در دهه ۱۳۲۰ و آغاز دهه ۱۳۳۰ از عمده مسئولیتهای فرهنگی و روزنامه‌نگاری او بود.
کیوان همنشین برجستگان شعر و ادب آن دوره ایران بود و صمیمی‌ترین دوست او احمد شاملو بود.
مرتضی کیوان از سال ۱۳۲۴ به عضویت حزب توده در آمد. در کنار فعالیت سیاسی در حزب، سردبیری مجلات و روزنامه‌های مختلفی را بر عهده داشت. او تسلط زیادی بر روی ادبیات مدرن چپ دنیا داشت. وی حلقه اتصال بسیاری از شاعران و نویسندگان نظیر احمد شاملو، سیاوش کسرایی، مصطفی فرزانه، هوشنگ ابتهاج، نجف دریابندری و... بوده‌است. شاملو، نیما یوشیج، کسرایی و سایه در سوگ او شعرهایی سروده‌اند.
در ۲۷ خرداد سال ۱۳۳۳ و در سن ۳۳ سالگی با پوران سلطانی که زاده همدان است ازدواج کرد.
او از گروه افسران شاخه نظامی حامی حزب توده بود و بعد از کودتای ۲۸ مرداد در روز ۳ شهریور ۱۳۳۳ مرتضی کیوان به همراه چند افسر فراری ارتش که به خانه وی پناهده شده بودند توسط کودتاچیان دستگیر شد. در هنگام بازداشت دوران سربازی خود را در نیروی دریائی شاهنشاهی می‌گذراند. در سحرگاه روز ۲۷ مهر ۱۳۳۳ به دستور مستقیم شاه تیرباران شد. وی تنها غیر نظامی بود که اعدام شد.
شاهرخ مسکوب کتابی درباره مرتضی کیوان نوشته به نام کتاب کیوان. بهار ۱۳۸۲ کتاب از نخستین چاپ خارج شده و راهی بازار شد و به فاصله چند ماه، در تابستان ۱۳۸۲ چاپ دوم شد.
کتاب مرتضی کیوان به کوشش شاهرخ مسکوب، نشر کتاب نادر، در سال ۱۳۸۲ نگاشته شد.
منبع: دانشنامه ویکیپدیا
